احادیث اثبات ولایت امام علی(ع)
جمعه, ۱۹ مهر ۱۳۹۲، ۱۲:۴۰ ب.ظ
امام احمد بن حنبل از جابر بن سمره نقل کرده می گوید: شنیدم رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:
«یَکُونُ بَعدی اِثْنَا عَشَرَ خَلِیفَةً کُلُّهُمْ مِنْ قُریْشٍ؛
یعنی:
بعد از من دوازده نفر خلیفه خواهند بود که همه آنان از قریش هستند». [1] .
این حدیث در سطح عجیبی از آن حضرت نقل شده که به هیچ وجه قابل شک و تردید نیست و اهل حدیث به متواتر بودن آن اذعان کرده اند؛ مثلاً احمد بن حنبل آن را در مسند خویش، ج 5، با 34 سند از جابر بن سمره نقل می کند بدین طریق: ج 5، ص 86 با یک سند، ص 87 با دو سند، ص 88 با دو سند، ص 89 با یک سند، ص 90 با سه سند، ص 92 با دو سند، ص 93 با سه سند، ص 94 با یک سند، ص 95 با یک سند، ص 96 با دو سند، ص 97 با یک سند، ص 98 با چهار سند، ص 99 با سه سند، ص 100 با یک سند، ص 101 با دو سند، ص 106 با دو سند، ص 107 با دو سند، ص 108 با یک سند و در بعضی از آنها به جای «خلیفه» کلمه «امیر» ذکر شده است. می شود گفت: مسند جابر بن سمره را در نقل احمد بن حنبل نوعاً این حدیث تشکیل می دهد [2] و در ینابیع المودّه [3] نقل شده است که «کُلُّهُمْ مِنْ بَنِی هاشِمٍ؛ همه آنان از بنی هاشم هستند».
این حدیث در صحیح بخاری [4] از جابر بن سمره چنین نقل شده است:
«قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِیَّ یَقُولُ: یَکُونُ اِثْنا عَشَرَ اَمِیراً فَقَالَ کَلِمَةً لَمْ اَسْمَعْها فَقالَ اَبِی اِنَّهُ قَالَ: کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ».
یعنی:
«شنیدم رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود: دوازده نفر امیر خواهند بود، کلمه دیگری فرمود که من نشیندم، پدرم گفت: پیامبر فرمود: همه آنان از قریش خواهند بود».
ابو میسای ترمذی آن را در صحیح [5] خود به عبارت: «یَکُونُ بَعْدِی اِثْنا عَشَرَ أَمِیراً... کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ» نقل کرده و اضافه می کند که حدیثی است حسن و صحیح و می افزاید که این حدیث از ابن مسعود و عبداللّه بن عمر نیز نقل شده است.
«مسلم بن حجاج نیشابوری» آن را در صحیح [6] خود با شش طریق نقل نموده است. و نیز ابو داوود آن را در سنن خود نقل می کند [7] همچنین حاکم نیشابوری [8] و صاحب کنزالعمّال [9] آن را با سه طریق از ضحاک بن قیس و جابر بن سمره و ابن مسعود نقل کرده اند.
سیوطی می گوید: «این حدیث با الفاظ مختلف منقول است و آنگاه آن را با نُه عبارت نقل می کند» [10]حافظ بن حجر از عبداللّه بن عمر نقل کرده می گوید: از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم شنیدم که می فرمود:
«یَکُونُ خَلْفِی اِثْنا عَشَرَ خَلِیفَةً، أبُو بَکْرٍ لا یَلْبَثُ اِلاّ قَلِیلاً؛
یعنی:
بعد از من دوازده نفر خلیفه خواهند شد، ابوبکر زندگی نمی کند مگر مدت کوتاهی».
بعد می گوید: قسمت اوّل این حدیث، متّفق علیه است، بخاری و مسلم و دیگران آن را با طرق عدیده نقل کرده اند. [11] .
نا گفته نماند که: لازم نیست بیشتر از این در باره این حدیث شریف صحبت شود؛ زیرا صحت و حتمی بودن آن جای بحث نیست و همه آن را قبول کرده و به صدورش از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم اذعان نموده اند، مهم این است که بدانیم منظور آن حضرت از این دوازده نفر چه اشخاصی هستند؟ پاورقی[1]مسند احمد بن حنبل، ج 5، ص 92.
[2] نگارنده این مطلب را اوّل بار در کتاب منتخب الاثر، ص 12 دیدم، آنگاه به مسنداحمد مراجعه کرده ومحلهایش را شمردم، مطابق نقل منتخب الاثر، 34 طریق بود.
[3] ینابیع الموده، باب 77، ص 445.
[4] صحیح بخاری، ج 9، قبل از باب اخراج الخصوم، ص 101.
[5] صحیح ترمذی، ج 4، کتاب الفتن، باب ما جاء فی الخلفاء، ص 501.
[6] صحیح مسلم، ج 2، کتاب الاماره، باب اوّل، ص 121 و 122.
[7] سنن ابوداوود، ج 2، کتاب المهدی، ص 421.
[8] مستدرک حاکم، ج 3، کتاب معرفة الصحابه (ذکر جابر بن سمره) ص 617.
[9] کنزالعمّال، حاشیه، مسند احمد، ج 5، ص 312.
[10] سیوطی، تاریخ الخلفاء، فصل مدت خلافت در اسلام، ص 10.
[11] ابن حجر، صواعق محرقه، فصل ثالث از باب اوّل، ص 18.
منبع توضیحات حدیث: تبیان.
